Tiêu chuẩn chất lượng là "chìa khóa" mở cửa thị trường cho hàng hóa xuất khẩu. Ảnh minh họa.

Thời gian qua, nhiều quốc gia trên thế giới đã chú trọng phát triển tiêu chuẩn hóa như là một trong những hạ tầng quan trọng để phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế, trên cơ sở đó nâng cao trình độ chất lượng và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Kể từ khi nước ta chủ trương đổi mới nền kinh tế, hoạt động tiêu chuẩn hóa của nước ta là một trong những lĩnh vực luôn đi đầu và tham gia tích cực trong hội nhập với quốc tế và khu vực. Theo đó, chúng ta sớm tham gia là thành viên của nhiều tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế và khu vực như Liên minh viễn thông quốc tế ITU (1975); Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế - ISO (năm 1977); Ủy ban tiêu chuẩn thực phẩm CODEX (1989), Ủy ban Kỹ thuật điện quốc tế - IEC (2002), Ủy ban Tư vấn về Tiêu chuẩn và Chất lượng của ASEAN-ACCSQ (1995), Tiểu ban Tiêu chuẩn và Hợp chuẩn của APEC - SCSC (1998), Diễn đàn Tiêu chuẩn khu vực Thái Bình Dương - PASC (1989).

Năm 2006, với việc ban hành Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật nhằm cam kết thực thi Hiệp định về hàng rào kỹ thuật trong thương mại (hiệp định WTO/TBT) và trở thành thành viên Tổ chức thương mại Thế giới, việc xây dựng TCVN trên cơ sở chấp nhận, hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế và khu vực đã trở thành chủ trương xuyên suốt của Việt Nam trong kế hoạch xây dựng TCVN hằng năm (chiếm trên 90%).

Tính đến nay, hệ thống tiêu chuẩn quốc gia Việt Nam (TCVN) đã có hơn 13.000 TCVN, đứng đầu trong nhóm các nước ASEAN, trong đó, tỷ lệ hài hòa tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực là trên 60%. Đây là kết quả đáng khích lệ, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đạt kết quả vượt bậc trong thập kỷ vừa qua.

Mặt khác, việc hài hòa tiêu chuẩn cũng là tiền đề quan trọng giúp doanh nghiệp của chúng ta nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh, vượt qua các rào cản kỹ thuật trong thương mại để hội nhập sâu rộng, mạnh mẽ hơn với quốc tế và khu vực trong những năm tới khi chúng ta đã tham gia ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do đa phương và song phương.

Giới chuyên gia khẳng định, tiêu chuẩn chất lượng là "chìa khóa" mở cửa thị trường cho hàng hóa xuất khẩu nhưng cũng là rào cản kỹ thuật của các nước nhập khẩu. Rào cản kỹ thuật trong thương mại quốc tế hiện có 6 nhóm: Quy định và tiêu chuẩn về chất lượng sản phẩm; an toàn cho người sử dụng; môi trường; trách nhiệm xã hội; ghi nhãn sản phẩm; nguồn gốc xuất xứ. Hội nhập càng sâu rộng thì rào cản kỹ thuật càng tinh vi, phức tạp và khó vượt qua.

Thực tế, tiêu chuẩn có hai mặt: Tiêu chuẩn về kỹ thuật và tiêu chuẩn từ thị trường. Trong đó, tiêu chuẩn từ thị trường là thứ tiêu chuẩn liên quan tâm lý, hành vi, nhu cầu, kỳ vọng của người tiêu dùng. Để hội nhập, sản phẩm Việt Nam nhất thiết cần phải đảm bảo yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn từ thị trường, đây là hai điều kiện cần và đủ.

Mai Phương